تصویر ارسالی
کارفرما : شخصی
فایل نهایی:
۱
فصل چهارم الزام رفتاری در جهاد تبیین از منظر آیات و روایات
گفتار اول: رفتارهای فردی
۱.خطر پذیری: خطر به معنای مخاطره و اتفاق و گرفتاری معنا میشود[۱]. امروزه انسانها برای اینکه بتوانند نیازهای خود را تامین کنند غیر از راههای معمول برای رسیدن به هدفهای بزرگ خودراه های دیگری را تجربه میکنند که با خطر ناشناخته قرین بوده است به این عمل خطر پذیری میگویند[۲].
امیر مومنان علی (ع) میفرمایند》:ضىرورات الأحوال تحمل،لی رکود الاهوال»[۳] ضرورتها اضطرارهایی که انسانها با آن در احوال گوناگون مواجه بودند آنها را به خطر پذیری سوق داده است. انسان برای رسیدن به هدف و رهایی از آنچه که او را مضطر ساخته است حاضر میشود تا خطر را بپذیرد تا هدف خود را محقق سازد. انسان باید خطر را در حد معقول و معمول بپذیرد. به این معنا که کاری را که میخواهد انجام دهد بر ترازوی عقل نهاده و دو کفه خطر و هدف را ارزیابی و سنجش کند. خطر کردن در جایی که رضای خداوند را به همراه دارد بسیار اساسی و ارزشمند است اما اگر هدف به اندازه کافی ارزشی و بلند والانباشد نباید برای آن خطر کرد.[۴]
قرآن کریم در چند آیه به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر وجود وضعیت عدم اطمینان در کوششها و تصمیمهای انسان صحه گذاشته است و تصمیم گیری وی را در این وضعیت جایز میداند.
خداوند متعال در سوره نجم میفرماید: « و أنْ لَیسَ لِلْإنْسانِ إلّا ما سَعی وَ أنْ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرى»[۵] و اینکه برای انسان بهرهای جز کوشش وی نیست و اینکه کوشش وی در آینده دیده میشود. متفکرین اسلامی شرایطی را که تحت آن میتوان خطر پذیری را تحمل کرد همچنین شرایطی را که تحت آن نمیتوان خطر پذیری را تحمل کرد ،تبیین کردهاند.
اما اگر خطرپذیری را نوعی امکان وقوع زیان تعریف کنیم آنگاه از دیدگاه اسلامی چنین ریسکی نامطلوب است. اصول اسلامی به حفظ و توسعه ی ثروت دعوت میکند. مشقت به خودی خود مطلوب نیست، پاداش اعمال مبتنی به مفید بودن آنهاست نه سخت بودن آنها بنابراین خطرپذیری اگر همراه با کار مفید و مطلوب باشد قابل قبول میباشد.
لذا اسلام خطرپذیری را به چهار گروه تقسیم کرده است.
۱- خطرپذیری مفید: تعیین مفید یا غیر مفید بودن یک عمل مخاطره آمیز امری ارزشی است و به ارزشهای مورد قبول تحمل کننده ی آن بستگی دارد. در آموزههای اسلامی در نظر گرفتن پیامدهای ناشی از تحمل ریسک ،ارزشمند بودن یا عبث بودن آن را مورد اشاره قرار میدهد. در نظام ارزشی اسلام تمام فعالیتهای انسان باید در جهت رسیدن به هدف و هر فعالیتی خارج از این چهارچوب بیهوده و بیثمر تلقی میشود. لذا تحمل خطر در دسته اول پسندیده و در دسته ی دوم ناپسند شمرده میشود.[۶]
۲- خطرپذیری مولد :این نوع خطر پذیری متضمن ارزش افزوده میباشد و در مقوله ی اقتصادی کاربرد دارد اگر به واسطه آن
[۱] . علی اکبر دهخدا، ج ۹، ص ۱۱۹.
[۲] . غلامرضا مصباحی مقدم، « بررسی درآمد حاصل از تحمل ریسک از دیدگاه آموزه های اسلامی، فصلنامهی اقتصاد اسلامی، شماره۳۶، ۱۳۸۸، ص ۱۴۸.
[۳] . جمال خوانساری، شرح غررالحکم و دررالحکم، تصحیح سیدجلال الدین حسینی ارموی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۸۶، ص۲۸۰.
[۴] . حسین نجم آبادی، تفاوت های اساسی توزیع ریسک در دو نظام بانکداری اسلامی و سنتی، مجموعه مقالات بانکداری اسلامی، ۱۳۸۱، ص ۱۷۴.
[۵] . نجم/ ۳۹ و ۴۰.
[۶] . هادی غفاری، مشروعیت ریسک مالی از دیدگاه آموزه های اسلامی، تهران، فصلنامه ی پژوهش های مالیه اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۲، ص۷۹.